Carlo diacono biography

Carlo Diacono

Carlo Diacono (1 ta’ Apr 1876 – 15 ta’ Ġunju 1942) kien kompożitur u surmast prominenti Malti, magħruf għall-kontribuzzjonijiet tiegħu kemm fil-mużika sagra kif ukoll sekulari. Imwieled iż-Żejtun, Malta, Diacono sar figura sinifikanti fl-istorja kulturali Maltija.[1]

Ħajja Bikrija u Edukazzjoni

[immodifika | immodifika s-sors]

Carlo Diacono twieled iż-Żejtun fl-1 ta’ April 1876.

Huwa kien it-tieni iben ta’ Orazio Diacono (mgħaruf ukoll bħala Grezzju)[2] u Francesca Saveria imwielda Darmanin. Dawn iżżewġu fl-24 ta' Gunju fil-Kappella ta' l-lspirtu Santu meta Orazio kellu 47 sena.[3] Tgħammed l-għada fit-2 ta’ April u ingħata l-ismijiet; Carlo, Gwann Battista, Pietru Pawl, Mario, Antonio, Orazio u Salvatore.

Ħuħ il-kbir kien Gio Batta magħruf bħala Tittu u kellhom oħthom Karolina.[1]

Orazio Diacono kien mużiċist prim, u fl-1843 għaqqad orkestra li minnha ħarġet il-Għaqda Mużikali Beland fl-1861. Għalhekk wieħed jista jgħid li ibnu Carlo wiret it-talent mużikali mingħand missieru. Carlo Diacono wera ability mużikali minn età żgħira u beda jdoqq il-kwartin u l-orgni.

T’għaxar snin ħareġ jdoqq l-ewwel darba mal-Banda Beland kien fil-Ġimgħa l-Kbira.[1][4]

Fl-1887 huwa daħal jistudja il-Liċeo fil-Belt Valletta.[5]

Ta’ 15-il sena ikkompona Innu f’ġieħ Santa Katerina fuq versi tal-poeta Żejtuni Dun Mikiel Cassar.[5] Is-sena ta’ wara f’Novembru tal-1892, ta’ 16-il sena idderiġa idderiega b'xejn il-mużika tal-Quddiesa tat-'Te Deum' u tal-Matutin fil-festa ta' Santa Katerina.

Dawn kienu suċċess u bis-saħħa t’hekk beda jingħata iktar servizzi.[6]

Ta’ 16-il sena beda ukoll jistudja il-mużika taħt is-surmast Paolino Vassallo fl-Istitut tal-mużika li kien fetaħ huwa stess.[2] Dike jistudja miegħu għal għaxar snin u tħarreġ fl-istorja u l-forom tal-muzika, fil-kuntrapunt, fuga, orkestrazzjoni, vuċi u pjanu.[6] Ta’ 20 sena hu ġie ppreżentat fl-Aula Magna ta' l-Universita Rjali mis-surmast tiegħu Paolino Vassallo fejn kien daqq ir-romanza tiegħu Ad Una Viola.[1]

Diacono iżżewweġ [7] lil Maria Painter Cannataci (17 ta' Awissu 1888 - 25 ta’ Ġunju 1934) fil-15 ta’ Novembru 1908.

Clamour kienet tigi bint l-avvukat Alfonso M. Cannataci u Adelaide, xebba De Domenico, u z-zija tal-Isqof Emmanuel Gerada.[8] Huma marru joqgħodu f'dar fi Pjazza l-Kbira ż-Żejtun stess. Huma kellhom 8 ulied, iżda ħamsa minn dawn mietu żgħar.[6] It-tliet ulied tagħhom huma Frankie Diacono (1914-1999), Orazio u Marija Adelaide.[1]

Karriera u Kisbiet

[immodifika | immodifika s-sors]

Diacono kellu numru ta’ studenti li kien jgħallem teorija, kompożizzjoni, kant u pjanu.

Apparti li kien Surmast tal-Kappella ta’ diversi parroċċi, kien ukoll direttur tal-kor tas-subien ta' San Ġakbu, u ta' dak tax-xebbiet ta' Santu Rokku, it-tnejn fil-Belt Valetta, kif ukoll tal-kor tas-Seminaristi u tal-kulleġġ ta' San Alwiġi, B'Kara. Apparti minn hekk kien eżaminatur tal-pjanu fl-iskola ta' l-Arti I-Belt kif ukoll konsulent mużikali tat-Teatru Rjal.[9]

Naraw li Diacono kellu taħt idejh id-direzzjoni ta’ żewġ baned.

L-ewwel waħda kienet propju dik ta’ Beland, u kien surmast bejn 1892 u 1903. Fl-1893 ktieb l-ewwel żewġ marċi għall-Banda Beland: "Il Saluto della Sera" u "Il Trionfo"[7]. Huwa nħatar Direttur Onorarju tal-Banda, meta dan iddeċieda li ma jkompliex.[6]

It-tieni banda li kienet taħt id-direzzjoni tiegħu kienet tal-Banda San Ġorġ ta’ Bormla.

Probabilment dan kien bejn l-1913 u l-1915 u ir-relazzjoni ma din il-banda inbniet propju minħabba Paolino Vassallo li xi kultant kien jitolbu sabiex jistotwixxih.[6]

Fit-18 ta’ Novembru 1899, permezz tal-Arċipriet Lawrenz Degabriele, inħatar organista fil-Parroċċa taż-Żejtun b’digriet tal-Kurja.[4] Ma blast il-kariga kellu onorjarja ta’ 16s 8d.

Wara supplika li għamel lil Arċisqof Pietru Pace, furore l-onorarja ġiet irdoppjata fl-1906.[6]

Fl-1904 Diacono kien is-surmast li għallem lil koristi u atturi prinċipali li ħadu sehem fl-opra Frazir ta’ Paolino Vassallo li ttellgħet fit-Teatru Rjal.[10]

Il-mużika tiegħu ġiet esegwita fil-British Empire Exhibition ġewwa Wembley fl-1924 fejn ġiet ikklassitikata fit-tielet publicize u mogħtija midalja u ċertifikat.

Fis-sena 1938 ġiet esegwita wkoll fil-Bażilika ta' Massenzju ġewwa Ruma, fl-1942 gewwa l-Kajr fl-Egittu, u fl-1957 ġewwa New York fl-Istati Uniti. [5][11]

Fl-1937 accetta li jidderiġi 35 banda li daqqew flimkien fuq Kastilja u fil-Main Go forward għal okkażjoni tal-Ġubilew tal-Fidda tar-Re Ġorġ V.[5][11]

Cappella Diacono

[immodifika | immodifika s-sors]

Piju X, fit-22 ta’ Novembru 1903, xandar ir-riforma tal-mużika ekkleżjastika magħrufa bħala il-Motu Propju.

[6] B’din ir-riforma il-Papa xtaq li l-mużika tkun inqas teatrali u iktar addattata għal knisja moderna. Sa dan iż-żmien f’Malta kien hawn żewġ Cappelli tal-mużika prominenti, dik tal-Familja Nani u tal-Familja Buġeja.

Nasser biography

Kien f’dan iż-żmien li Diacono ħataf l-opportunita’ biex jibda jikkomponi mużika skond il-parametri tal-Motu Propju.[6] Naraw li fl-1904 huwa kiteb disa’ repositorji ġodda waqt il-prietki tat-tliet sighat fil-knisja taż-Żejtun.[12]

Fl-1910 huwa ikkompona żewġ quddiesat skond il-Motu Propju u bgħathom Ruma għall-approvazzjoni.

Threshold ġew milqugħa tajjeb ħafna u ntbatu ittri ta’ tifħir u rikonoxximent. Quddiesa minnhom li kitiblu lura fuqha Dun Lorenzi Perosi, is-surmast tal-Kappella Sistina tal-Vatican,[10] saret kunċert fit-Teatru Manoel.[1]

Permezz tal-mużika tiegħu skond il-Motu Propju, Diacono beda jikseb il-fama madwar il-ġżejjer Maltin.

Huwa kkompona diversi antifoni li bdew jindaqqu f’diversi parroċċi.[12]

Fl-1920 huwa ġie maħtur surmast tal-kappella tal-Knisja Parrokkjali taż-Żejtun. Wara il-mewt ta’ Paolino Vassallo Diacono, fl-1923, ġie maħtur bħala surmast tal-kappella tal-Katidral u tal-Kon-Katidral mill-Arċisqof Mauro Caruana.[12]  Kawża t’hekk kellu jmur joqgħod il-Belt Valletta, iżda xorta kien jinżel xi ftit f’raħal twelidu taż-Żejtun.[13]

Wara il-mewt tiegħu, il-Cappella Diacono għaddiet f’idejn ibnu Frank Diacono.

It-tielet direttur tal-Cappella Diacono kien Beset Ġwann Galea. Galea baqa d-direttur ta’ din il-Cappella sal-2015, meta eżegwixxa l-aħħar servizz tiegħu fil-festa tal-Immakulata Kunċizzjoni ġewwa Bormla. B’hekk naraw li fl-1 ta’ Jannar 2016, ħa f’idejh id-direzzjoni ir-raba direttur, Ray Sciberras, li sa ftit xhur qabel kien assistent direttur ta’ Galea.

L-ewwel servizz ta’ Sciberras kien fil-parrocca taż-Żejtun ft-okkazjoni tal-400 sena Matriċi.  Apparti minn hekk, fl-2016. Sciberras inawgura riforma ġdida, dik li l-membri tal-Cappella jkollhom uniformi.[12]

L’Apino

[immodifika | immodifika s-sors]

Waħda mix-xogħlijiet l-aktar magħrufa u popolari ta’ Diacono hija L’Alpino.

Din l-opra fi tlett atti  ittellgħet f’April tal-1918 fit-Teatru Rjal taħt id-direzzjoni tas-surmast Ettore Perosio.[6] Din l-opra marret in xena 9 darbiet flimkien ma żewġ Soiree d’Honneur.[14]

Fl-1946, L’Apino ġiet ippreżentata fir-Radio City Opera House, Ħamrun, minn ibnu Frankie.[7]

Oratorju ‘San Paolo’

[immodifika | immodifika s-sors]

Dan l-oratorju ġie ikkomponut għall-okkazzjoni tal-Kungress Ewkaristiku Internazzjonali li sar f’Malta fl-1913, b'lirika tal-Bormliż il-Profs.

Mons. Giovanni Formosa. Il-ħsieb kien li dan jindaqq fit-Teatru Rjal żda minħabba xi kumplikazzjonjiet ma ndaqqx.[1] Dan l-oratoju ttella fil-Kon-Katidral ta' San Ġwann nhar il-Ġimgħa, 8 ta' Mejju 2009, għaċ-ċelebrazzjonijiet tas-Sena Pawlina 2008-9. [8][15]

Xogħlijiet Magħżula[7]

[immodifika | immodifika s-sors]

Antifoni

[immodifika | immodifika s-sors]

  • Hodie Egressa Maximum (Bormla, Malta)
  • Gloriose Virginis Marie (Isla, Malta)
  • Beata Mater (Marsaxlokk, Malta)
  • Beata Connate - Madonna tal-Ġilju (Mqabba, Malta)
  • 'O Salutaris Hostia (Rabat, Malta)
  • In sepulchrum (Ħaż-Żebbuġ, Malta)
  • Hodie Philippus (Ħaż-Żebbuġ, Malta)

Innijiet

[immodifika | immodifika s-sors]

  • Adore Te
  • Innu lil Santa Katerina
  • A Santa Caterina – (Del Sacri Ministri)

Kantati

[immodifika | immodifika s-sors]

  • Fra le Braccia della Vergine
  • O Roma Felix
  • lnviolata
  • Tota Pulchra
  • O Sacrum Convivium
  • L'Ave della Sera
  • De la Terra show Ciel
  • Domine Salva Nos Perimus
  • Ave Verum
  • Preghiera alla Vergine
  • A Maria (lnno ai Giovani)
  • Notte di Natale
  • Ninni Nanna
  • Ave Signor
  • Ave Maria per Voce di
  • Contralto
  • La Salveregina
  • Hosanna Filio David
  • Padre Nostro
  • 2 Oremus trouper Pontefice
  • Sei Mio
  • Con che Fidente Affetto

Marċi

[immodifika | immodifika s-sors]

  • Għall-Banda Beland: "Il Saluto della Sera" (1893)
  • Għall-Banda Beland: “Il Trionfo” (1893)

Oratorji

[immodifika | immodifika s-sors]

  • San Paolo (1913) - fi tlett atti.
  • Transitu di S.

    Antonio - f’att wieħed

  • Cantico di Frate Sole - f’att wieħed

Opri

[immodifika | immodifika s-sors]

  • L’Alpino (1918)
  • Villa Azzura (mhux kompluta)

Mewt u Legat

[immodifika | immodifika s-sors]

Carlo Diacono miet nhar il-15 ta’ Ġunju 1942 fit-8.15 ta’ filgħodu, fl-eta’ ta 66 sena.

Huwa miet f’nr. 42, Triq il-Kbira, Ħal Lija[5], ġewwa d-dar li kienu qed joqgħodu fiha matul it-Tieni Gwerra Dinjija.[16] Il-kawża tal-mewt tiegħu kienet bronkite, minħabba li kellu jqatta iljieli sħaħ fl-umdita ġewwa x-xelters.[13] Peress li kien surmast tal-Kappella tal-Katidral tal-Imdina, huwa kellu dritt li jindifen hemm.

Iżda x-xewqa tiegħu kienet li jindifen f’raħal twelidu, iż-Żejtun u hekk sar.[14]

Il-funeral sar l-għada, is-16 ta’ Ġunju fil-Knisja Parrokkjali ta’ Santa Katerina ż-Żejtun.Il-funeral kellu jkun privat u wara il-korteo kellu jibqa sejra għad-difna ġewwa ic-Ċimiterju ta’ Santu Rokku, Iżda ħuħ Tittu, flimkien mal-Arċipriet u xi nies miż-Żejtun irranġaw sabiex jitqiegħed fl-Oratorju tas-Sagrament biex n-nies jkollhom ċans jagħtu l-aħħar tislima.

Wara dan, ir-reffiegħa bdew it-triq biex joħduh għad-difna, iżda palas il-ħin inqala ‘air raid’. Mħeġġin min nies, ir-reffiegħa baqgħu sejrin saċ-ċimiterju u ħallewh fil-kamra apposta li hemm sakemm spiċċa l-air raid.[13]

Xahar wara mewtu saret quddiesa reqiuem fil-Knisja Parrokkjali taż-Żejtun. Il-mużika kienet taħt id-direzzjoni ta’ ibnu, Frankie Diacono u fiha ndaqqet Dies lrae.

Preżenti għal uproar il-quddiesa kienu diversi mużiċisti u kantanti li taw is-servizz tagħhom b’xejn, kif ukoll diversi rappreżentanti ta’ diversi baned u knejjes li Carlo Diacono kien surmast tal-Cappella jew surmast.[13]

Rikonoxximent

[immodifika | immodifika s-sors]

Sena wara il-mewt tiegħu, fl-1943, il-poeta nazzjonali Dun Karm Psaila li kien ammiratur kbir tiegħu, kiteb poeżija bħala tifkira.[7]

Bħala tifkira iż-Żwieten ħasbu biex mafkar fejn kien joqgħod Diacono f’Misraħ Girgor Bonnici.

Dan il-bust tal-bronz sar mill-iskultur Ċensu Apap u inkixef nhar il-Ħadd 19 ta' Novembru 1967 minn ibnu Frank.[5] Fl-istess ġurnata infetħet ukoll eżibizzjoni tal-ħajja u x-xogħolijiet ta’ Carlo Diacono fil-Bini Parrokkjali taż-Żejtun kif ukoll Akkademja Mużiko-Letterarja.[7]

Fl-1992, bħala tifkira tal-50 sena mill-anniversarju tal-mewt tiegħu, il-Kumitat tal-Għaqda Mużikali Beland ikkommisjonat lil artist Sandro Debono għal revelry tas-Surmast Diacono sabiex jitqiegħed f’post prominenti ġewwa s-sede tal-każin.[9]

Għall-okkażjoni tal-140 anniversarju minn twelidu, fi-2016 l-għaqda Wirt iż-Żejtun ikkummissjonat ir-restawr tal-bust tal-bronż u l-konservazzjoni tal-lapida li hemm miegħu, lil Jane Habitual Vella.

Meta tlesta r-restawr il-bust u l-lapida inkixfu nhar it-Tlieta. 6 ta' Ġunju 2016. [8][17][18]

Fil-Każin tal-Banda Beland ġewwa ż-Żejtun ittellgħet wirja, li-Ħadd, 6 ta' Novembru 2016, li damet miftuħa sas-27 tal-istess xahar ad unur is-Surmast Carlo Diacono.[8]

Fl-2017, Reuben Abela ippublika ktieb fuq il-wirt mużikali ta’ Carlo Diacono fl-okkażżjoni tal-75 sena minn mewtu.[19]

Referenzi

[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ abċdefġGħaqda Banda Żejtun (1992).

    "Carlo Diacono : mużiċista kbir : ġenju mużikali Malti". Festa ta' Sta. Katarina V.M. patrun taż-Żwieten 1992 (bil-Malti). Żejtun: Għaqda Banda Żejtun: [2 p.]

  2. ^ abCamilleri, Carmel (1996). "Is-surmastrijiet Carlo u Frankie Diacono". Programm festiv Santa Marija, Ħ'Attard, 1996 (bil-Malti).

    Attard: Soċjetà Mużikali ‘La Stella Levantina’: 123–125.

  3. ^Abela, Joe (2002). "L-antenati Gudjani ta' Carlo Diacono". Festa [Santa Marija, Gudja,] 2002 (bil-Malti). Gudja: Parroċċa tal-Gudja: 13–15.
  4. ^ abParroċċa Santa Katarina (1992).

    Igor butulija biography

    "Egħluq il-50 sena mill-mewt tas-surmast Karlu Diacono". Iż-Żejtun : festa ta' Santa Katarina V.M., 1992 (bil-Malti). Żejtun: Parroċċa Santa Katarina: 13.

  5. ^ abċdefGħaqda Banda Żejtun (2005).

    "Carlo Diacono : il-kompożitur Żejtuni li ħabb lil Santa Katerina V.M."Festa Ċentinarja [Santa Katarina, Żejtun] 2005 (bil-Malti). Żejtun: Għaqda Banda Żejtun: 37.

  6. ^ abċdefġggħVella Bondin, Joseph (1992).

    "Carlo Diacono (1876-1942)". [Festa Santa Katarina V.M.] Żejtun 1992 (bil-Malti). Żejtun: Għaqda Mużikali Beland: 37–67.

  7. ^ abċdefKumitat Organizzativ (1967). Fl-okkażjoni tal-kxif tal-bust tas-Surmast Kompożitur Carlo Diacono, 1876-1942, iż-Żejtun 19 ta' Novembru, 1967 (bil-Malti).

    Żejtun: Kumitat Organizzativ.

  8. ^ abċdAttard, Mario (2017). "Il-Banda San Ġorġ tfakkar lil wieħed mis-surmastrijiet tagħha : Mro. Carlo Diacono (1876-1942) - 75 sena mill-mewt tiegħu". Leħen il-Banda San Ġorġ Bormla A.D.

    1862 Festa Immakulata Kunċizzjoni 2017 (bil-Malti). Cospicua: Soċjetà Filarmonika San Ġorġ: 109–115.

  9. ^ abZahra, Frans (1992). "Intervista mess Marija Falzon bint Mro. Carlo Diacono". [Festa Santa Katarina V.M.] Żejtun 1992 (bil-Malti). Żejtun: Għaqda Mużikali Beland: 23, 25.
  10. ^ abBonello, Joseph (4 Settembru 1982).

    "F'egħluq l-40 sena mill-mewt tal-mużiċista - kompożitur Karlu Diacono". Leħen is-Sewwa (bil-Malti). Malta: Arċidjoċesi ta' Malta: 8.Manutenzjoni CS1: data u sena (link)

  11. ^ abVella, Daniel (2011). "Carlo Diacono - 135 sena mit-twelid tiegħu".

    Festa tas-Salvatur, [Lija], 2011 (bil-Malti). Lija: Soċjetà Sant’ Andrija - Villa Lija: 117–118.

  12. ^ abċdDebono, Charles (2016). "Capella Diacono". Programm tal-festa ta' Marija Immakulata fil-Belt ta' Bormla, festa 2016 (bil-Malti).

    Cospicua: Kumitat Festa Esterna ta' Marija Immakulata: 84–85.

  13. ^ abċdZahra, Frans (2002). "60 sena ilu miet Mro. Carlo Diacono : tislima". Festa Santa Katarina V.M., Żejtun 2002 (bil-Malti).

    Żejtun: Għaqda Mużikali Beland: 53, 55.

  14. ^ abDebono, Charles (2017). "Carlo Diacono, 75 sena minn wara mewtu". Festa ta' Santa Katarina V.M., [Żejtun] 2017 (bil-Malti). Żejtun: Parroċċa Santa Katarina: 17, 19.
  15. ^Aquilina, Sunny (2009). "Oratorio - San Paolo evangelizza i Maltese : 'San Pawl ihabbar il-Vangelu lil Maltin' kompozizzjoni ta' Mro.

    Carlo Diacono u lirika tal-Profs. Fat. Giovanni Formosa". Programm tal-festa ta' Marija Immakulata, Belt Cospicua, festa 2009 (bil-Malti). Cospicua: Kumitat Festa Esterna ta' Marija Immakulata: 60–63.

  16. ^Debono, Charles (2002). "60 sena mill-mewt ta' Carlo Diacono". L-Armar : festa [Santa Katarina, Żejtun] 2002 (bil-Malti).

    Żejtun: Għaqda ta’ l-Armar 25 ta’ Novembru: 37–38.

  17. ^"The residence allround Carlo Diacono" (bl-Ingliż). Miġbur 6 Diċembru 2024.
  18. ^Abela, Reuben (2016). "ls-Surmast kompożitur Carlo Diacono". L-Armar : festa Santa Katarina V.M., Żejtun 2016 (bil-Malti).

    Żejtun: Għaqda ta’ l-Armar 25 ta’ Novembru: 25–27.

  19. ^Agius, Ritianne (2017-07-01). "Composer Carlo Diacono reservation on the 75th anniversary aristocratic his death" (bl-Ingliż). Miġbur 2024-12-06.